Zanieczyszczenia powietrza: raport WH

Smogu nie widać. Często nawet go nie czuć. Ale on jest i jak niewidzialny włamywacz zakrada się do Twoich płuc, oczu, do krwi i do wszystkich narządów ciała. Trujące gazy, szkodliwy pył, metale... W powietrzu aż roi się od szkodliwych substancji. Wg WHO z powodu smogu umiera w Europie więcej ludzi niż wskutek wypadków drogowych.

Powietrze, chociaż przezroczyste, wcale nie jest puste. W rzeczywistości składa się głównie z azotu (78%) i tlenu (ok. 20%). Pozostałe dwa procenty dzielą między siebie inne gazy – od argonu (trzeci na liście), przez dwutlenek węgla (czwarta pozycja), aż po ksenon. Taki jest skład czystego powietrza. Niestety, w miastach niezbyt często jest ono czyste. I wcale nie chodzi tu tylko o duże aglomeracje – niektóre małe miasta też mają bardzo zanieczyszczone powietrze.

Smog wawelski

Ostatnio głośno zrobiło się o krakowskim smogu – mieszkańcy tego miasta, skupieni wokół Krakowskiej Akcji Anty smogowej, mają już dosyć wdychania połowy tablicy Mendelejewa z każdym oddechem i zaczęli nagłaśniać sprawę. Ale Kraków wcale nie jest jedynym miastem, w który m stężenie zanieczyszczeń powietrza wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy.

Warszawa, Katowice, Poznań, Wrocław czy inne polskie miejscowości również od czasu do czasu lądują na szczycie listy najbardziej zanieczyszczonych miast Europy. Wg danych WHO w Polsce z powodu chorób spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza przedwcześnie umiera co roku 45 tysięcy ludzi. To średniej wielkości miasto.

Na nasze nieszczęście bardzo trudno zauważyć związek między brudnym powietrzem a śmiercią. Ale on jest i został wielokrotnie udowodniony. 

Powietrze, które dusi

Lista składników zanieczyszczonego powietrza jest długa, jednak najgroźniejsze dla człowieka i najpowszechniejsze są tzw. pyły zawieszone, dwutlenek siarki, rakotwórcze benzopireny. Pyły zawieszone to malutkie cząsteczki różnych substancji chemicznych. Są tak drobne, że bez problemu wnikają do płuc i stamtąd wraz krwią mogą się przenosić do różnych części ciała, nawet do mózgu, gdzie uszkadzają komórki.

Benzopireny to z kolei lotne produkty spalania: jest ich mnóstwo w dymie z papierosów. W niektórych miastach w powietrzu jest tak dużo beznopirenów, że nawet jeśli nie palisz, wdychasz tych substancji tyle, co ktoś palący kilka papierosów dziennie.

Tu i teraz

Chociaż, jak już wspomnieliśmy, zanieczyszczone powietrze nie zabija natychmiast, może powodować natychmiastowe dolegliwości. U astmatyków może wywołać ciężki atak, u zdrowych ludzi ból gardła, swędzenie oczu, bóle głowy i chrypkę. Na dłuższą metę oddychanie zanieczyszczonym powietrzem grozi bardzo niebezpieczną i nieuleczalną chorobą obturacyjną płuc, nowotworami płuc i innych narządów.

Życie w zanieczyszczonym mieście zwiększa również ryzyko nadciśnienia, chorób serca, a także chorób układu nerwowego. Badania wykazały, że smog może obniżać poziom inteligencji, prowadzić do zaburzeń pamięci, a nawet do udarów mózgu.

Winowajcy

Chociaż zanieczyszczenie powietrza kojarzy nam się głównie z kominami fabrycznymi, tak naprawdę to my sami zgotowaliśmy sobie ten los. Stężenie zanieczyszczeń dramatycznie rośnie w okresie zimowym, gdy zaczynamy palić w piecach, kominkach i przydomowych kotłowniach.

Spalamy w nich często słabej jakości węgiel, który nie wypala się do końca, tylko uwalnia szkodliwe związki przez komin do atmosfery. Wg danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami aż 87% benzopirenów w powietrzu pochodzi z tzw. niskiej emisji, czyli właśnie domowych pieców i samochodów.

Nie truj

Najpierw zadbaj o siebie (możesz na przykład postawić na parapecie rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze), a później rozejrzyj się wokół siebie i zobacz, co Ty możesz zrobić, abyśmy wszyscy mieli czym oddychać. Masz w domu piec lub kominek? Przede wszystkim nie spalaj w nim śmieci. Poza ty m kupuj tylko wysokiej jakości węgiel: ten droższy spala się lepiej i produkuje mniej szkodliwych spalin. I choć nominalnie droższy, jest dużo bardziej wydajny.

Zainteresuj się kotłami spalania górnego – one emitują znacznie mniej szkodliwych substancji. Dbaj o samochód – nie usuwaj katalizatora, raz w roku zmieniaj filtr powietrza w aucie i... dobra, my już też nie będziemy więcej truć.

WH 01/2016