Uczulenie na alkohol - przyczyny, objawy, leczenie

Konsultacja ekspercka 

prof. MACIEJ KUPCZYK alergolog, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego  Prof. Kupczyk ukończył Uniwersytet Medyczny w Łodzi (w 2001 r.) oraz studia podyplomowe „Zarządzanie służbą zdrowia z elementami techniki medycznej” na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej. W 2008 r. uzyskał specjalizację w dziedzinie chorób wewnętrznych, a w 2012 r. – w alergologii. Obecnie przyjmuje pacjentów w Klinice Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Uczulenie na alkohol – spis treści

• Co to jest uczulenie na alkohol?
• Uczulenie na alkohol – przyczyny
• Uczulenie na alkohol – objawy 
• Jaki alkohol najmniej uczula?
• Jakie badania najlepiej zrobić w celu potwierdzenia uczulenia na alkohol?
• Uczulenie na alkohol – leczenie

Co to jest uczulenie na alkohol?

Uczulenie na alkohol to nic innego jak nieprawidłowa reakcja organizmu, a konkretnie układu immunologicznego, na spożywany trunek lub składniki, z których został on wyprodukowany. Już na wstępnie należy podkreślić, że uczulenie na sam alkohol, czyli etanol, występuje bardzo rzadko. „Dużo częściej zdarzają się reakcje alergiczne, które wynikają z nadwrażliwości na dodatki, które pojawiają się w alkoholach” – tłumaczy profesor Kupczyk. Mowa tutaj o wszelkiego rodzaju barwnikach, konserwantach, substancjach zapachowych i polepszaczach smaku, które są dodawane do alkoholi. "Z tego względu pacjencji najczęściej nie tolerują jednego, konkretnego rodzaju alkoholu” – dodaje alergolog. Stąd reakcje alergiczne pojawiają się najczęściej po spożyciu kolorowych wódek, wina, piwa czy nalewek.

Uczulenie na alkohol – przyczyny

Przyczyn uczulenia na alkohol może być wiele, choć głównie nie sam etanol jest zwykle największym problemem. Wynikiem reakcji alergicznej, poza nadwrażliwością na konserwanty i barwniki, może być także uczulenie na zboża (jęczmień, żyto), drożdże, chmiel, pleśnie czy grzyby, które stosuje się do produkcji niektórych alkoholi. „W dodatku niektórzy pacjenci nie tolerują też siarczynów (sulfity), a są to konserwanty dodawane do niektórych win i piwa” – mówi ekspert.

Objawy nietolerancji alkoholu mogą pojawić się także przy pewnych zaburzeniach metabolizmu. W końcu alkohol jest trucizną, która musi być odpowiednio szybko zmetabolizowana. „Zaburzenia metabolizmu mogą być genetycznie uwarunkowane. U pacjenta z tego typu problemami pojawiają się objawy zatrucia (ból brzucha, wymioty, ból głowy). Takie zaburzenia w Europie są dość rzadkie, częściej występują u mieszkańców krajów azjatyckich – mówi alergolog, prof. Maciej Kupczyk. – Zaburzenia metaboliczne mogą współistnieć z innymi chorobami, na przykład z astmą aspirynową, czyli nadwrażliwością na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne”.

„Warto pamiętać, że niektóre uciążliwe reakcje po alkoholu mogą również wynikać z połączenia alkoholu z lekami, które aktualnie przyjmujemy, ponieważ te wpływają na metabolizm alkoholu” – dodaje prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

Zdarza się również tak, że przyczyną nadwrażliwości na alkohol są niedobory enzymatyczne diaminooksydazy (DAO), czyli enzymu odpowiedzialnego za rozkład histaminy. Tego rodzaju niedobory mają bardzo charakterystyczne objawy: zaczerwienienie skóry, uczucie gorąca, ból brzucha, które pojawiają się po spożyciu produktów, zawierających tyraminę. Są to między innymi:

• sery dojrzewające (np. parmezan)
• wędliny dojrzewające (np. szynka serrano)
• ryby i owoce morza
• fermentowane warzywa
• wina
• piwo

Uczulenie na alkohol – objawy 

Objawy uczulenia na alkohol mogą być różne w zależności od tego, jaki trunek spożyjemy. Do najczęstszych zaliczamy: 

• Zmiany skórne: zaczerwienienie, wysypka, obrzęki czy pokrzywka
• Reakcje ze strony układu pokarmowego: wymioty, ból brzucha, biegunka
• Objawy ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych: duszności, skurcz oskrzeli, katar, zaostrzone objawy astmy
• Objawy ze strony układu krążenia: przyspieszona akcja serca (uczucie kołatania serca), obniżone ciśnienie krwi
• Łzawienie i zaczerwienienie oczu

„Zdarzają się także cięższe reakcje po spożyciu alkoholu: duszności, obrzęk nosa czy obrzęk gardła. W takich sytuacjach, jeśli reakcja jest silna i szybko postępująca, należy jak najszybciej zadzwonić po pogotowie” – mówi specjalista. Jeśli doświadczysz silnej reakcji alergicznej, która przypomina wręcz wstrząs anafilaktyczny*, niezbędna będzie konsultacja alergologiczna. Lekarz zdiagnozuje problem, ale przepisze Ci także odpowiednie leki ratunkowe na wypadek podobnej reakcji, które złagodzą objawy.

SPRAWDŹ: Stres i alkohol. A Ty jak sobie radzisz?

Jaki alkohol najmniej uczula?

Odpowiedzi ekspertów są jednoznaczne. W związku z tym, że najbardziej uczulają dodatki w napojach alkoholowych, najmniej uczula alkohol w czystej formie, czyli etanol – po prostu wódka bez barwników. Dość często pojawiają się reakcje alergiczne po spożyciu kolorowych wódek, wina, likierów i nalewek. To, że wódka uczula najmniej, nie oznacza wcale, że jest w jakikolwiek sposób dobra dla naszego organizmu, bo nie jest – to przecież najzwyklejsza trucizna. Pamiętasz, jak pisałyśmy o tym, że w latach 2002-2017 alkohol bezpośrednio zabił 18 tysięcy kobiet, co daje ponad 1000 kobiet rocznie? Nie przypominasz sobie? W takim razie polecamy Ci zajrzeć do artykułu „Alkohol: ile to za dużo i jak pić?”.

Jakie badania najlepiej zrobić w celu potwierdzenia uczulenia na alkohol?

W takie sytuacji należy przede wszystkim zgłosić się do alergologa, który zdecyduje jaki rodzaj badań będzie w Twoim przypadku najlepszy. Czasami wystarczą badania z krwi, a innym razem konieczne będzie wykonanie testów skórnych lub przeprowadzenie próby prowokacyjnej.

„W medycynie podstawą badań i znalezienia przyczyny, występujących dolegliwości, jest wywiad, czyli rozmowa z pacjentem. Dzięki temu lekarz ma obraz choroby, może wysunąć pewne sugestie i zaproponować kolejne badania” – mówi profesor Maciej Kupczyk.

Uczulenie na alkohol – leczenie

Najłatwiejszym i najskuteczniejszym sposobem na radzenie sobie z objawami uczulenia na składniki niektórych alkoholi jest po prostu unikanie produktów, po których czujemy się źle. Problem należy jednak skonsultować z lekarzem, który znajdzie przyczynę nietolerancji, zleci odpowiednie badania, na podstawie których wdroży leczenie. „Mamy tutaj kilkanaście problemów klinicznych i do każdego z tych problemów podejście jest inne – mówi profesor Maciej Kupczyk. – W niektórych przypadkach można zastosować immunoterapię, ale sama alergia na alkohol nie jest do tego podstawowym wskazaniem, dlatego należy przede wszystkim zrezygnować ze spożywania produktów, po których występują reakcje alergiczne”.

*Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja) – silna reakcja organizmu, która pojawia się po styczności z substancją uczulającą. Objawia się najczęściej dusznościami, obrzękiem gardła i uciążliwymi zmianami skórnymi, na przykład pokrzywką. Jest to stan zagrożenia życia, dlatego w takich przypadkach należy niezwłocznie wezwać pogotowie.

ZOBACZ TEŻ: Jak wygrać z alergią?