Rak piersi: fakty i mity

Gdy masz dwadzieścia parę lat, z zalewu informacji o raku piersi zapamiętujesz dwie rzeczy – że występuje często i że atakuje głównie kobiety po pięćdziesiątce. A Ty przecież do tej pięćdziesiątki masz kilka dekad. Więc postanawiasz, że zaczniesz się tym martwić, gdy zagrożenie będzie bardziej realne.

To błąd. Bo jeśli dziś wprowadzisz drobne zmiany w trybie życia, za lat 30 ryzyko, że wyczujesz guz w piersi, będzie zdecydowanie mniejsze. Twoją bronią jest wiedza. Zaopiekuj się swoim biustem już teraz i ciesz się nim do końca życia.  

Mit: noszenie ciasnego stanika powoduje raka

Źródłem tego mitu była książka „Dressed to kill”, w której pojawiła się sugestia, że stanik tamuje krążenie limfy, która gromadzi się w piersiach, utrudniając w ten sposób usunięcie toksyn z tego miejsca.

Według oficjalnego stanowiska amerykańskiego National Cancer Institute nie są znane żadne badania epidemiologiczne, które wskazywałyby na taką zależność. Wg NCI w naukowy sposób przeprowadzono tylko jedno badanie zależności między noszeniem lub nienoszeniem stanika a liczbą zachorowań na raka piersi.

Istotnie, zauważono tam, że kobiety nienoszące stanika nieznacznie rzadziej chorują na ten nowotwór, ale najprawdopodobniej wynikało to z tego, że bez stanika chodzą zwykle kobiety szczupłe, a otyłość jest jednym z czynników zwiększających ryzyko raka piersi.  

Rzuć także okiem na ciekawostki dotyczących piersi i dowiedz się, jak dobrać stanik do figury.

Mit: młode kobiety nie chorują na raka piersi

Byłoby super, ale niestety kobiety poniżej 50. roku życia stanowią aż 25% w grupie chorych na raka piersi.

Co więcej, dr Jerzy Giermek z Centrum Profilaktyki Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie mówi: „Rak u młodych przebiega bardzo dynamicznie i bardzo agresywnie. Nowotwór powstaje z naszych komórek. Młode komórki są bardziej żywotne i mają lepszy metabolizm. W starszym organizmie są słabe. Tak samo zachowuje się rak. U młodego człowieka komórki nowotworowe są silne i bardzo szybko atakują”.

Mit: każdy guzek w piersi to rak

Po pierwsze, według American Cancer Institute zdecydowana większość (80-85%) zgrubień wykrywanych w sutkach to zmiany łagodne – najczęściej cysty lub włókniaki.

Po drugie, w przypadku mniej więcej 10% nowotworów piersi kobieta nie ma żadnych zauważalnych czy „macalnych” objawów – piersi nie bolą, nie tworzą się żadne zgrubienia ani guzki. Jednak nie lekceważ zagrożenia.

Jeśli tylko wyczujesz jakąś zmianę, nie licz na korzystną statystykę, tylko koniecznie pokaż ją lekarzowi. Jeśli to coś groźnego – zwiększysz w ten sposób szanse wyleczenia, a jeśli drobnostka – nie będziesz się niepotrzebnie martwić.

Mit: małe piersi chronią przed rakiem

Często można usłyszeć plotki, że na nowotwory piersi chorują częściej kobiety obdarzone obfitym biustem. Na szczęście, są to tylko plotki. Rozmiar biustonosza nie ma żadnego wpływu na to, czy zachorujesz na tę chorobę, czy nie.

Nowotwory piersi powstają w gruczołach piersiowych, czyli tych tkankach, które odpowiadają za dostarczenie mleka noworodkowi. Wielkość biustu zależy natomiast od ilości tłuszczu pod skórą piersi, a tkanka tłuszczowa jest zdecydowanie rzadziej źródłem zmian nowotworowych.

Istnieje natomiast zależność między czasem pierwszej miesiączki a zachorowaniem na raka. Jeśli ten pierwszy raz zdarzył Ci się przed 12. rokiem życia, ryzyko raka sutka rośnie.

Mit: regularna mammografia zmniejsza ryzyko raka

Badania diagnostyczne nie zmniejszają ryzyka zachorowania na żadna chorobę. Co najwyżej pozwalają szybciej ją wykryć i skuteczniej się z nią rozprawić. W przypadku raka piersi jest to szczególnie istotne, bo najłatwiej się go pozbyć, gdy jeszcze nie zaatakował sąsiednich tkanek, zwłaszcza węzłów chłonnych.

Jedną z metod, jakie można zastosować, gdy wcześnie wykryje się nowotwór, jest rozpropagowana przez Angelinę Jolie mastektomia prewencyjna. Wg „New England Journal of Medicine” taki zabieg nie zapewnia całkowitej ochrony, ale obniża ryzyko zachorowania o 95%.  

Prawda: pigułki antykoncepcyjne powodują raka

Owszem, istnieją badania, które potwierdzają nieznaczny wzrost ryzyka raka piersi, ale dotyczą one pigułek stosowanych przed laty. Te stosowane dzisiaj zawierają dużo niższe dawki hormonów. To raz.

Po drugie, zwiększone ryzyko było najwyraźniejsze w grupie Afroamerykanek mających więcej niż 45 lat. Po trzecie wreszcie, wg NCI stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajnika i raka szyjki macicy.

Czyli jak zwykle, każdy kij ma dwa końce. Jeśli chcesz się zabezpieczyć przed niechcianą ciążą, poproś swojego ginekologa o dobór najodpowiedniejszej dla Ciebie metody.

Mit: antyperspiranty powodują raka piersi

Ta opinia nigdy nie została dowiedziona w sposób naukowy. Według tego mitu odpowiedzialne za zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi miały być związki glinu stosowane w antyperspirantach.

Rzekomo zatkanie gruczołów potowych miało powodować powstanie w węzłach chłonnych zlokalizowanych pod pachą ognisk nowotworu, który stamtąd miał atakować piersi.

W rzeczywistości jest dokładnie odwrotnie – nowotwór piersi powstaje w sutku i stamtąd ewentualnie rozprzestrzenia się, powodując m.in. powiększenie węzłów chłonnych. Istotnie, czasami może się zdarzyć, że przy intensywnym używaniu antyperspirantów powstanie pod pachą stan zapalny i wyczujesz grudki.

Najpewniej to nic groźnego, jednak zamiast diagnozować się sama – pokaż pachę lekarzowi. Jeśli to rzeczywiście będą powiększone węzły chłonne, prawdopodobnie będzie Cię chciał przebadać dokładniej.  

Prawda: rak piersi to choroba dziedziczna

Tylko częściowo. Jedynie 10% kobiet chorujących na tę chorobę miało w swojej bliskiej rodzinie przypadki chorób. Natomiast rzeczywiście, jeśli rak występuje w rodzinie, ryzyko rośnie. Jednak niejednakowo.

Wg lekarzy z National Breast Cancer Foundation, jeśli przypadek wystąpił u krewnej pierwszego stopnia (mama, siostra, córka), zwłaszcza przed 50. rokiem życia, ryzyko wzrasta dwukrotnie. Zachowaj szczególną ostrożność i zacznij się regularnie badać u lekarza mniej więcej 10 lat wcześniej, niż problem został wykryty u Twojej bliskiej osoby.

Jeśli dwie spośród najbliższych krewnych zachorowały – ryzyko rośnie trzykrotnie. Na szczęście zwiększone ryzyko to nie wyrok. To tylko jeden element, tak jak picie alkoholu, późne macierzyństwo czy największy czynnik ryzyka – upływ czasu.

Prawda: po wykryciu choroby trzeba działać natychmiast

Pośpiech jest wskazany, jednak nie musisz podejmować decyzji o leczeniu tego samego dnia. Tydzień na namysł i wybór właściwego ośrodka Cię nie zabije.

Kilka lat temu Parlament Europejski wydał zalecenie, by w każdym kraju UE powstały ośrodki Breast Cancer Unit, w których kobiety z podejrzeniem raka piersi obsługuje się kompleksowo: od diagnozy, przez leczenie, aż po chirurgię plastyczną. W Polsce jest tylko jeden – w Szczecinie. Szkoda, bo całościowe, a jednocześnie specjalistyczne podejście zwiększa szanse przeżycia i zmniejsza ryzyko komplikacji.

Według portalu zwrotnikraka.pl dobre efekty leczenia raka piersi uzyskują ci chirurdzy, którzy roczne wykonują co najmniej 50 takich operacji. Takich zaś najłatwiej znaleźć w ośrodkach, które w leczeniu tej konkretnej choroby się specjalizują.

Badaj się

Skończyłaś 20 lat? Czas się podotykać. Wprawdzie amerykańskie agencje zajmujące się walką z nowotworami nie zalecają już comiesięcznego samobadania piersi przez kobiety, jednak – jakby to powiedzieć – nie zalecają też dmuchania na gorący napój.

Dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, byś przynajmniej raz w miesiącu dokładnie obejrzała swój biust. Oto krótka instrukcja.

1. Stań wyprostowana przed lustrem i przyjrzyj się, czy piersi wyglądają tak samo, jak wcześniej.

2. Połóż dłonie na biodrach, lekko pochyl się do przodu i zgarb. Popatrz, czy na piersiach nie widać żadnych wgłębień lub wybrzuszeń.

3. Załóż ręce za głowę i unieś łokcie. Obserwuj piersi, zwracając szczególną uwagę na skórę koło pach.

4. Na koniec unieś jedno ramię i palcami delikatnie obmacaj najpierw lewą, później prawą pierś, zaczynając od sutka i przesuwając palce od środka na zewnątrz najpierw spiralnie, później promieniście.

Robiąc taki przegląd regularnie, łatwiej wychwycisz zmiany. Każdą zmianę w konsystencji, kolorze, bolesność lub wyciek z brodawki pokaż lekarzowi.  

WH 11/2015