Jak żyć z cukrzycą?

Wg tzw. Niebieskiej Księgi Cukrzycy w Polsce tę chorobę ma 3 miliony osób. Z czego około miliona ludzi jest chorych, ale wcale o tym nie wie. Na dodatek około 5 milionów ludzi ma tzw stan przedcukrzycowy, czyli jest poważnie zagrożonych cukrzycą. To w sumie daje 8 miliionów ludzi. Z grubsza rzecz biorąc, co piąta osoba w Polsce ma problem z utrzymaniem w ryzach poziomu glukozy we krwi. Na pewno więc znasz kogoś takiego, a być może sama należysz do tej grupy. 

Nie należysz? A kiedy ostatnio sprawdzałaś poziom cukru na czczo?

Rodzaje cukrzycy

Cukrzyca to choroba metaboliczna, charakteryzująca się zwiększonym stężeniem glukozy we krwi, wynikającym z nieprawidłowego działania lub zmniejszonego wydzielania insuliny. Są dwa podstawowe rodzaje cukrzycy:

Cukrzyca typu 1

Ta odmiana najczęściej występuje u dzieci i młodzieży. Trzustka w pewnym momencie przestaje produkować insulinę, która jest niezbędna, by zamienić glukozę w energię. Organizm zaczyna więc szukać energii w innych miejscach, np. w komórkach tłuszczowych, przy okazji zalewając całe ciało toksynami. 

Cukrzyca typu 2

Najczęstszy typ - stanowi około 80%-90% wszystkich przypadków choroby. Rozwija się najczęściej powoli, wręcz latami, długo nie dając żadnych zauważalnych objawów. 

W tym przypadku trzustka wciąż produkuje insulinę, jednak albo jest jej za mało, albo nie działa właściwie. W rezultacie nadmiar glukozy krąży po układzie krwionośnym, demolując zarówno ważne arterie, np. te dostarczające krew do serca, jak i te najmniejsze, np. w nerkach i w oczach. Choroba wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności, a nawet niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. 

Cukrzyca ciężarnych

Wiele kobiet w czasie ciąży ma zaburzenia gospodarki węglowodanowej, które powodują skoki poziomu glukozy we krwi.  

Obawy cukrzycy typu 2

Typowe symptomy cukrzycy typu 2 to:

• nadmierne pragnienie,
• częste oddawanie moczu,
• skłonność do infekcji intymnych oraz zakażeń grzybiczych, 
• zaburzenia lipidowe
• zmęczenie i senność.

Przyczyny cukrzycy

Jest ich sporo, i niestety nie wszystkich można uniknąć. Najczęściej wskazuje się na:

• uwarunkowania genetyczne - jeśli ktoś w Twojej rodzinie chorował lub choruje, ryzyko, że Ty też zachorujesz jest większe niż przeciętnie. Na to nie masz wpływu.
• czynniki środowiskowe - infekcje wirusowe np. świnka czy różyczka, wczesne karmienie krowim mlekiem, urodzenie przez matkę po 40-ce, stres,, zatrucie środowiska. Na to również masz niewielki wpływ. 
• brak aktywności fizycznej -  unikanie wuefu, podjeżdżanie samochodem do sklepu nawet gdy jest 200 metrów od domu, wielogodzinne przesiadywanie na kanapie przed TV i milion innych rzeczy, kiedy siedzisz lub leżysz zamiast się ruszyć. Da się zmienić.
• wysokoenergetyczna dieta, gdy nie jest potrzebna. Też można to zmienić.
• otyłość. Przede wszystkim da się uniknąć, a jeśli już się zdarzy, można ją pokonać 

ZOBACZ TEŻ: Dieta jak lekarstwo

Jak wykryć cukrzycę?

Wg zaleceń po 45. roku życia trzeba wykonywać oznaczenie poziomu glukozy co trzy lata, a u osób w grupie ryzyka, niezależnie od wieku, raz w roku. Prawidłowy poziom stężenia glukozy we krwi żylnej u zdrowej osoby to: 70- 99 mg/dl i < 140 mg/dl w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT). Takie są oficjalne zalecenia, ale jako że coraz częściej na cukrzycę chorują ludzie młodsi, warto zacząć się badać wcześniej. Tak na wszelki wypadek. 

Skutki nieleczonej cukrzycy

Nieleczona prowadzi do wielu komplikacji zdrowotnych, z których najpoważniejszymi są: zawał serca czy udar mózgu. Źle leczona choroba może także powodować poważne problemy ze wzrokiem, nerkami, zaburzenia metaboliczne, zespół stopy cukrzycowej. Osoby chorujące na cukrzycę w wieku powyżej 60 lat mają przewidywaną długość życia krótszą o 6 lat w porównaniu z osobą, która nie cierpi na tę chorobę. [The Emerging Risk Factors Collaboration. JAMA 2015;314:52]

ZOBACZ TEŻ: To już epidemia

„Cukrzyca już z definicji powinna niepokoić rozległością negatywnego wpływu na organizm, a to, że potrafi upodobnić się do „konia trojańskiego”, zabijać powoli, skutecznie, często bez wiedzy chorego, stawia ją w gronie największych zagrożeń dla ludzkości. Dlatego też edukacja chorego i jego rodziny jest podstawowym elementem w terapii cukrzycy. Dzięki niej zwiększa się prawdopodobieństwo słuszności decyzji, które musi podejmować pacjent w zmiennych realiach codziennego życia” – zwraca uwagę dr nauk o zdrowiu Beata Stepanow, pielęgniarka diabetologiczna, prezes Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej.

Życie do modyfikacji

W leczeniu cukrzycy typu 2 niezwykle istotna jest m.in. zmiana stylu życia i nawyków żywieniowych, samoświadomość i zaangażowanie chorego w terapię. Często jednak chory jest przytłoczony codziennym reżimem wielokrotnych pomiarów poziomu glikemii, dbaniem o prawidłową aktywność fizyczną czy wprowadzeniem nowych zasad żywieniowych, a także przyjmowaniem leków, zwłaszcza wtedy, gdy „nic nie boli”. Dlatego tak duże znaczenie ma edukacja diabetologiczna osób chorych na cukrzycę oraz wsparcie zarówno ze strony rodziny, jak i profesjonalistów.

Pielęgniarki diabetologiczne

I tu naprzeciw chorym z cukrzycą wychodzą wyposażone w odpowiednią wiedzę pielęgniarki diabetologiczne. Ich zadaniem jest wsparcie chorego, wspólne analizowanie postępów leczenia, pomoc w modyfikowaniu nawyków i dostosowanie do codziennego życia z chorobą. Z taką pomocą pacjent przestaje być przerażony chorobą, stopniowo się z nią oswaja, ma większe poczucie bezpieczeństwa. Kiedy chory zaczyna widzieć efekty swoich starań zyskuje wiarę w sens wysiłku wkładanego w ćwiczenia fizyczne, zmianę diety, ma motywację do dalszego działania i zmian. To powoduje, że cukrzyca przestaje być przeszkodą w realizacji planów czy pasji.

„Pielęgniarki często są pierwszymi osobami z zespołu terapeutycznego, z którymi pacjent ma kontakt, otrzymując poradę medyczną. To z nimi łatwiej i bardziej otwarcie chory godzi się porozmawiać. Są one również ogromną skarbnicą wiedzy na temat cukrzycy, którą przekazują  pacjentowi.” – uważa Anna Śliwińska prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. – „Znaczenie pracy pielęgniarek diabetologicznych powinno być dużo bardziej doceniane, gdyż kontakt z nimi nie tylko pozwala oswoić się pacjentowi z diagnozą „cukrzyca”, ale wielokrotnie wpływa na to, że chory może normalnie, a wręcz dłużej żyć. To one bowiem są nieocenionym wsparciem w pokonywaniu cukrzycy.”

SPRAWDŹ TEŻ: Cukrzyca - jak działa

Jako, że liczba osób chorujących na cukrzycę z roku na rok wzrasta na całym świecie, rola pielęgniarek w zarządzaniu chorobą zyskuje na znaczeniu. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pielęgniarki stanowią 59% personelu medycznego, ale mimo to jest ich nadal za mało. Mając odpowiednie przygotowanie, pielęgniarki stanowią wsparcie dla osób z cukrzycą i ich rodzin.

„Pielęgniarka diabetologiczna pełni wiele ról, m.in. doradcy, zwłaszcza w zakresie nowych opcji terapeutycznych, a także psychologa, wspierając w trudnych chwilach, coacha, który motywuje do wprowadzenia zmian oraz naukowca, który przygotowuje publikacje potwierdzające rolę edukacji w osiąganiu celów terapeutycznych. Kontakt pacjenta z pielęgniarką diabetologiczną potrafi wpłynąć na efekty terapii oraz jakość jego życia.” - mówi dr n. o zdr. Beata Stepanow. – „Dzięki stałej i szczerej współpracy m.in. z pielęgniarką diabetologiczną, szybkiemu zastosowaniu właściwego leczenia oraz wprowadzeniu odpowiednich zmian w stylu życia, diabetycy mają szanse na normalne życie, realizację swoich pasji, cieszenie się każdą chwilą. Razem staramy się zapobiegać groźnym konsekwencjom cukrzycy i walczymy o dłuższe, szczęśliwe życie.”

Ważny kontakt

W tym roku, w związku z motywem przewodnim obchodów Światowego Dnia Cukrzycy, w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Dłuższe życie z cukrzycą” powstał film pt. „Kontakt”, w którym chorzy opowiadają o diagnozie – swoim pierwszym kontakcie z chorobą, o życiu z nią, swoich troskach i obawach, a pielęgniarka diabetologiczna dzieli się swoim doświadczeniem współpracy z diabetykami.