Co oznaczają nocne koszmary?

Idziesz jakąś nieznaną, ciemną ulicą i nagle słyszysz za sobą kroki. Wiesz, że jesteś w niebezpieczeństwie, próbujesz biec, ale poruszasz się jak mucha w smole. Kroki za Tobą przyspieszają: chcesz krzyczeć, ale nie możesz wydobyć z siebie głosu. Jesteś śmiertelnie przerażona, to chyba koniec… Aaaah, i w tym momencie budzisz się z bijącym sercem. A pamiętacie te sny, w których pojawiacie się w pracy bez ubrania? I to uczucie zakłopotania, wstydu, upokorzenia? Podświadomość potrafi nieźle namieszać nam w głowach, sprawiając, że wszystko wydaje się takie realne i wzbudza autentyczne, bardzo silne emocje. Ostatnie badania wskazują na związek marzeń sennych z dobrostanem psychicznym. O czym więc świadczą te sny, które męczą nas nocami?

Sen-mara

Większość z nas pamięta swoje dziecinne lęki, kiedy np. wydawało nam się, że coś siedzi pod naszym łóżkiem i dopiero przyjście mamy mogło nas uspokoić na tyle, że odważałyśmy się spuścić nogę z łóżka. Mama mówiła, że to tylko zły sen i wszystko się uspokajało. W większości przypadków te lęki mijają w miarę dorastania. Dlaczego więc część z nas nadal miewa koszmary, podczas gdy reszta pochrapuje sobie spokojnie i nawet rano nie pamięta, co im się śniło? Czy to tylko nadmiernie rozwinięta wyobraźnia?

ZOBACZ TEŻ: Co zrobisz, gdy przesadzisz z kawą?

Dr Bryony Sheaves, psycholog kliniczna z Instytutu Neurologii w Oxfordzie, przeprowadziła badania nad psychologicznymi i fizjologicznymi czynnikami, które potencjalnie mogą wywoływać senne koszmary. „Uważa się, że koszmary częściej występują u dzieci z tego powodu, że faza REM (faza marzeń sennych) jest dłuższa u dzieci niż u dorosłych” – wyjaśnia badaczka. To dlatego niektórzy dorośli twierdzą, że im się nic nie śni. Ale dorosłość nie pozbawia nas całkowicie przyjemności ze śnienia, przynajmniej w przypadku kobiet. Zostało udowodnione, że kobiety śnią częściej i mają bardziej zróżnicowane sny niż mężczyźni. Badania wskazują, że kobiety pamiętają więcej swoich snów i dłużej zachowują w pamięci nocne koszmary.

Jak mówi dr Sheaves, „kobiety częściej doświadczają niepokojów i lęków, a to jest jednym z głównych czynników wpływających na pojawianie się koszmarów”. Wynika to z tego, że „film”, który wyświetla Ci podświadomość, ma związek z problemami, z którymi zmagasz się na jawie. Jednak o ile zależność między koszmarami i stresem jest dobrze udokumentowana, o tyle coraz więcej badań sugeruje, że przyczyn powtarzających się złych snów może być więcej. Koszmary są powszechnym objawem syndromu stresu pourazowego (PTSD) – tak częstym, że ich występowanie jest jednym z kryteriów diagnostycznych.

Inne badania, przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Turku (Finlandia), dowodzą, że koszmary senne mogą być wczesnym sygnałem większości zaburzeń psychicznych. „Nasza grupa badawcza wykazała, że ludzie, którzy doświadczają częstych i naprawdę strasznych snów, mają zwykle wyższe wyniki na skali lęku, paranoi, depresji i halucynacjii” – dodaje dr Sheaves, która jest koordynatorem oksfordzkich badań nad marzeniami sennymi u ludzi, którzy przeżyli jakiś rodzaj psychozy. To oczywiście nie oznacza, że jeżeli śnią Ci się straszydła, to rozwinie się u Ciebie choroba psychiczna, ale ryzyko jest odrobinę większe.

Jak na jawie

Ostatnie badania pomagają odpowiedzieć na pytanie: Skąd wiesz, że to, co Ci się śni, to właśnie koszmar? Po pierwsze, trzeba odróżnić koszmary nocne od innych nocnych marzeń. „Koszmary są zazwyczaj definiowane jako nieprzyjemne sny, które pojawiają się w ostatnich 2-3 godzinach nocy i powodują znaczny stres po przebudzeniu – wyjaśnia dr Michelle Carr, pracująca w laboratorium snu na University of Swansea. – Różnią się od innych form zaburzeń snu, ponieważ szybko się z nich wybudzasz do stanu czujności i towarzyszą temu charakterystyczne objawy fizyczne, takie jak szybko bijące serce, pocenie się lub przyspieszony oddech”.

ZOBACZ TEŻ: 10 horrorów, które spalają kalorie.

Te intensywne objawy fizyczne jeszcze potęgują lęk. Dzieje się tak dlatego, że Twoje ciało jest znacznie bliżej stanu czuwania podczas koszmaru niż podczas zwykłego snu. W Twoim ciele występuje więcej napięć mięśniowych, więcej ruchów nóg, a akcja serca jest nieregularna. Podobne reakcje występują na jawie w chwili silnego strachu. Aktywność EEG mózgu jest również bardziej podobna do czuwania, co sugeruje pewien poziom pobudzenia.

Co to oznacza

Eksperci są zgodni, że okazjonalne koszmary nie powinny być powodem do niepokoju i że należy szukać pomocy tylko wtedy, gdy stają się tak częste, że zakłócają regularny sen. Ale jeśli jesteś zaniepokojona, warto odwiedzić terapeutę czy psychiatrę, w celu konsultacji. Istnieje taka forma terapii snu (możesz ją sobie sama zrobić), która polega na tym, aby przypomnieć sobie dręczący Cię koszmar i napisać jego nowe zakończenie. Na przykład: często Ci się śni, że chcesz przed kimś uciec, a nie możesz biec ani krzyknąć. Więc układasz sobie nowy scenariusz, kiedy to odwracasz się do napastnika i za pomocą laserowej broni rozbijasz go w pył. Albo unosisz się w powietrze i przenosisz w bezpieczne miejsce. Albo biegniesz jak strzała, krzycząc wniebogłosy, a zewsząd biegną do Ciebie ludzie z pomocą. Wybierasz sobie to, co najbardziej Cię uspokaja.

Przydają się też uspokajające rytuały przed snem: joga, medytacja, kąpiel z olejkiem lawendowym, wyniesienie z sypialni sprzętu, który może przypominać Ci o stresującej pracy (laptopa, telefonu). Jeśli Twoje koszmary trwają, ale zdarzają się tylko sporadycznie, to nie jest tak źle. Spójrz na nie jako na użyteczny sygnał alarmowy, że dzieje się coś w Twoim życiu, nad czym powinnaś zapanować. Może za dużo pracujesz, może warto zająć się naprawą związku i przeprowadzić kilka rozmów. Może trzeba zadbać o swoje zdrowie albo zdrowie kogoś bliskiego. Sen podpowiada Ci, że trzeba działać.

Dekoder snów

Co według psychologa oznaczają te najpopularniejsze koszmary.

Spadanie

Takie sny pojawiają się, gdy coś nie idzie tak, jak planowałaś, i zmiany następują szybko. Jeśli wylądujesz, może Ci to pomoże zaakceptować fakt, że nie wszystko da się kontrolować.

Publicznie naga

Czy nie czułaś ostatnio, że zbytnio się odsłoniłaś? Powiedziałaś zbyt wiele o sobie i teraz boisz się, że ktoś to wykorzysta przeciwko Tobie?

Ucieczka

Zadaj sobie pytanie, czy istnieje w Tobie coś, od czego chcesz uciec. Jakieś doświadczenie albo cecha, której nie lubisz lub się wstydzisz?

Matura/egzamin

Takie sny znamionują niepewność. Nowa praca? Nowe wyzwania? Nowa sytuacja? Nadszedł czas, że trzeba się bardziej skoncentrować albo zdobyć nowe umiejętności.

ZOBACZ TEŻ: 7 sposobów na zdrowy sen