Mak - czy ma właściwości zdrowotne?

Mak – spis treści

1. Mak – co to jest?
2. Mak – rodzaje
3. Mak – właściwości
4. Mak – wartości odżywcze
5. Mak – przeciwwskazania
6. Masa makowa – sposób przygotowania
7. Mak – jak przechowywać?

Mak – co to jest?

Mak jest rośliną oleistą z rodziny makowatych, której znaczna większość gatunków (może być ich nawet 100) znajduje na półkuli północnej – rosną głównie w krajach położonych nad Morzem Śródziemnym, Ameryce Północnej oraz Australii. Rośliny te mogą osiągać ponad metr wysokości. Najczęściej spotykane są kwiaty maku w kolorze czerwonym lub pomarańczowym, ale występują także w odcieniu różu, fioletu i żółci. Ze względu na zachwycająco piękne i duże kwiaty mak polny uprawiany jest także jako roślina ozdobna.

Nasiona, które powszechnie wykorzystujemy głównie w kuchni, ale także w medycynie i kosmetyce, znajdują się w owocu (torebce nasiennej), czyli w makówce. Okazuje się, że te drobne ziarenka mogą przynieść wiele korzyści zdrowotnych i urodowych, o czym dowiesz się w dalszej części tego artykułu.

Uwaga! Uprawa maku lekarskiego w Polsce jest rejestrowana, dlatego bez specjalnego pozwolenia jest całkowicie zabroniona.

Mak – rodzaje 

Mak niejedno ma imię, ponieważ na półkuli północnej rośnie od 70 do nawet 100 gatunków tej rośliny. Najczęściej wyróżnia się jednak cztery rodzaje maku. Ten, najbardziej popularny, którego używamy w kuchni to mak niebieski,nazywany także makiem „europejskim”. Mniej znany mak biały jest rzadziej wykorzystywany, ale z pewnością znasz jego delikatny smak, ponieważ stanowi główny składnik typowych dla Poznania rogali Marcińskich (świętomarcińskich), które według tradycji przygotowywane są na 11 listopada – z okazji dnia św. Marcina. Wyróżniamy także mak lekarski, znany także jako orientalny, z którego wytwarza się opium, czyli bazowy składnik morfiny czy kodeiny. W medycynie ludowej natomiast wykorzystuje się charakterystyczny mak polny, który coraz częściej znajduje także zastosowanie w kosmetyce – możesz znaleźć go w składzie kremów, kosmetyków do higieny intymnej, czy płynów do płukania jamy ustnej.

Mak – właściwości

• Wspomaga układ nerwowy
• Zapobiega zaparciom
• Obniża poziom złego cholesterolu
• Przeciwdziała rozwojowi anemii i niedokrwistości
• Zapobiega rozwojowi nadciśnienia
• Działa przeciwmiażdżycowo
• Wzmacnia kości
• Wzmacnia odporność
• Pozytywnie wpływa na włosy i paznokcie
• Olej makowy łagodzi podrażnioną skórę

SPRAWDŹ: Roślinna Wigilia – przepis na wegańską rybę z selera

Mak – wartości odżywcze

Mak – przeciwwskazania

Spożywanie maku w dużych ilościach nie jest wskazane dla kobiet w ciąży oraz dzieci poniżej drugiego roku życia, ze względu na minimalne działanie psychoaktywne tego produktu. Kawałek makowca nie powinien wyrządzić wielu szkód, ale w obu przypadkach należy zachować umiar oraz zdrowy rozsądek. W dodatku mak należy do grupy produktów ciężkostrawnych, dlatego nie jest wskazany osobom z problemami trawiennymi. Ponadto często spożywamy go w połączeniu z cukrem i tłuszczem (np. w postaci makowca), co jeszcze bardziej podnosi jego kaloryczność (100g niebieskiego maku to około 525 kcal), dlatego zrezygnuj z częstego spożywania go w dużych ilościach – szczególnie jeśli jesteś aktualnie na diecie. Należy także pamiętać o tym, że mak może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami i zaburzać ich działanie dlatego, jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki, skonsultuj się z lekarzem przed świątecznym zajadaniem się kutią i makowcem.  

Masa makowa – sposób przygotowania

Przede wszystkim pamiętaj o zasadniczej różnicy między makiem a gotową masą makową, którą można kupić niemalże w każdym sklepie. Ten gotowy produkt wykorzystywany przez wiele osób do przygotowania makowca, łazanek, czy kutii niestety często zawiera bardzo dużo cukru i sztucznych dodatków, które są całkowicie zbędne, dlatego lepiej przygotować ją samodzielnie. Bez obaw! To wcale nie jest trudne.

Masa makowa – krok po kroku

1. Zacznij od namoczenia maku. Zalej go wrzącą wodą i pozostaw na kilka godzin (najlepiej na całą noc).
2. Odcedź dokładnie mak – najlepiej przez gazę lub ściereczkę. W ten sposób pozbędziesz się goryczy, która przeniknęła z maku do wody.
3. Zmiel mak w maszynce do mięsa na drobnych oczkach i powtórz tę czynność jeszcze raz.
4. Do zmielonego maku dodaj posiekane orzechy, bakalie, miód, kandyzowaną skórkę pomarańczy lub inne dodatki według uznania.
5. Gotową masę możesz przechowywać w lodówce do 4 dni.

Mak – zastosowanie 

• Potrawy wigilijne (np. makowiec, kutia)
• Dodatek do pieczywa i słodkich wypieków
• Rogal marciński (biały mak)
• Istotny składnik w kuchni azjatyckiej
• Dodatek do owsianek i deserów
• Zdrowy dodatek do sałatek i kanapek
• Składnik kosmetyków (mak polny)
• Surowiec do wytwarzania leków (mak lekarski)
• Bazowy składnik oleju makowego (mak lekarski)

Mak – jak przechowywać?

Mak trzymaj w chłodnym i ciemnym miejscu, najlepiej owinięty w płócienną szmatkę lub w lnianym woreczku, który zapewni ziarenkom dopływ powietrza. W ten sposób mak utrzyma swoje właściwości jeszcze przez 2-3 lata. Zmielony już mak należy przechowywać w lodówce nie dłużej niż 4 dni.

Masę makową możesz także mrozić, dzięki czemu wydłużysz jej termin przydatności do spożycia nawet do kilku miesięcy. Jeśli jest jej dużo, podziel ją na mniejsze porcje, a z zamrażalnika wyciągaj tylko tyle, ile będzie Ci potrzebne w danym momencie, ponieważ po rozmrożeniu mak należy od razu wykorzystać. Przypominamy jeszcze, że ponowne mrożenie jest całkowicie zabronione!

ZOBACZ TEŻ: Jak przechowywać chleb i bułki?