Powięź – budowa, funkcje, rolowanie [wideo]

Powięź to jeden z naszych największych organów. Najnowsze badania pokazują, że powięź jest kluczem do zrozumienia przewlekłego bólu. Co to jest powięź, jak funkcjonuje i jak o nią dbać – dowiesz się z tego artykułu.

Anna Lasocka, Trening: Katarzyna Wysocka 2022-07-20

fot. Shutterstock.com

Spis treści

Co to jest powięź?
Manipulacja powięzi – metoda leczenia bólu
Powięź – najnowsze odkrycia
Powięź piersiowo-lędźwiowa – dlaczego boli?
Rolowanie i rozluźnianie powięzi
Źródła

1. Co to jest powięź?

Powięź, zwana też „miękkim szkieletem”, to tkanka łączna zbudowana głównie z włókien kolagenowych i elastyny, która – jak sądzono do tej pory – pełni głównie funkcję rusztowania dla mięśni i organów wewnętrznych. Można wyróżnić trzy rodzaje powięzi:

powięź powierzchniową, która wygląda jak worek oddzielający mięśnie od skóry,
powięź głęboką, otaczającą poszczególne mięśnie,
powieź trzewną, która utrzymuje narządy wewnętrzne na swoim miejscu – dzięki niej narządy mogą się ruszać, ale się nie przesuwają na miejsce innych organów.

Powięź dzięki kolagenowi i elastynie jest elastyczna i lepka. W jej strukturze znajdują się również naczynia krwionośne i włókna nerwowe, dlatego powieź, oprócz funkcji podporowej, bierze też udział w przewodzeniu impulsów i transportowaniu substancji odżywczych.

Powięź jest największym organem naszego ciała, powierzchniowo nawet większym od skóry, a do tej pory nie doczekała się nawet oddzielnego rozdziału w podręcznikach medycyny. Dlaczego? Bo do tej pory traktowano ją głównie jako osłonę dla mięśni i badano pod mikroskopem jedynie jej fragmenty, a nikt nie zadał sobie trudu, by powieź badać jako spójną, trójwymiarową całość. Zrobiła to dopiero Carla Stecco, włoska specjalistka od anatomii i traumatologii, a wyniki jej badań opublikowało niedawno prestiżowe pismo „New Scientist” (z 11 maja 2022 roku).

2. Manipulacja powięzi – metoda leczenia bólu

Carla Stecco zaczęła przyglądać się powięzi 20 lat temu, gdy jej ojciec Luigi Stecco opracował nową metodę leczenia bólu o niewyjaśnionym podłożu, zwaną manipulacją powięzi. Jego zdaniem przyczyną chronicznego bólu, dla którego nie można było znaleźć żadnej bezpośredniej fizjologicznej przyczyny, było zesztywnienie powięzi. Masaż polegający na odpowiednim ucisku i rozluźnianiu określonych miejsc, to jego zdaniem skuteczna terapia przeciwbólowa. Niestety, poza wieloletnią praktyką Luigi Stecco nie przedstawił na swoją teorię żadnych naukowych dowodów, nie pokazał mechanizmu jej działania, dlatego manipulacja powięzi została – jako metoda leczenia bólu – odrzucona przez środowisko lekarskie. Teoretyczne braki ojca nadrobiła córka.

3. Powięź – najnowsze odkrycia

Carla Stecco postanowiła dokładnie przebadać powięź i w tym celu założyła Fascial Manipulation Institute by Stecco. W 2015 roku opublikowała pierwszy atlas powięzi, będący kompletną dokumentacją tego organu, ze 100 zdjęciami wykonanymi przez nią samą podczas sekcji zwłok, z badaniami mikroskopowymi i opisem tkanek. Carla Stecco pokazała czarno na białym, że powięź to nie tylko „worek na mięśnie i organy”, ale wysoko wyspecjalizowana tkanka bogata w receptory temperatury, ruchu i nacisku. Udowodniła, że powięź głęboka w dużej mierze odpowiada za propriocepcję, czyli poczucie położenia ciała w przestrzeni i nocycepcję, czy odczuwanie bólu. Jej współpracownik Robert Schleip zbadał, że powięź u dorosłego człowieka zawiera około 250 milionów zakończeń nerwowych, czyli tyle, ile znajduje się w skórze. To skłoniło go do postawienia tezy, że powięź powinna być określana jako nasz szósty zmysł. Już kilka lat wcześniej odkryto, że w powięzi znajdują się tzw. telocyty – komórki o bardzo długich, nawet metrowych wypustkach, które przekazują sygnały między różnymi częściami ciała.

4. Powięź piersiowo-lędźwiowa – dlaczego boli?

U sportowców, którzy latami powtarzają określone sekwencje ruchów, np. u tenisistów czy kajakarzy, gdzie zawsze mocniejsza jest jedna strona ciała, powieź się przebudowuje i ściąga kręgosłup w drugą stronę. U fryzjerów, którzy większość zawodowego życia spędzają na stojąco, u stomatologów, którzy pracują w pozycji nienaturalnie pochylonej do przodu, powięź się usztywnia w odcinku szyjnym i lędźwiowym, wygina w tych miejscach kręgosłup, powodując ból. To samo u osób, które spędzają 8 godzin dziennie za biurkiem. Carla Stecco odkryła nowy rodzaj komórek zwanych fasciocytami, które odpowiedzialne są za zwłóknienia powięzi – komórki te przestają wytwarzać kwas hialuronowy, dzięki czemu powięź przestaje być elastyczna i lepka. Tworzą się tzw. zręby, a te sprzyjają powstawaniu szczególnych receptorów, które odpowiadają za pojawianie się bólu. Tylko odpowiednie rozmasowanie powięzi może usunąć tę dolegliwość.

„Powięź piersiowo-lędźwiowa jest wielkim receptorem, który przyjmuje napięcia z kończyn górnych i dolnych, z kręgosłupa i brzucha. Komórki czuciowe znajdujące się w powięzi mogą reagować na te napięcia wywołując ból” – mówi Carla Stecco na łamach „New Scientist”. Naukowcy z National Institutes of Health w Maryland zbadali, że osoby z przewlekłym bólem pleców w odcinku lędźwiowym miały powięź piersiowo-lędźwiową o 20% sztywniejszą niż inni. Ich zdaniem ta sztywność została wywołana przeciążeniami lub brakiem ruchu, co spowodowało sklejenie się kilku warstw tkanki, które nie mogły przesuwać się swobodnie względem siebie, jak to się dzieje w zdrowej powięzi. W takim wypadku może pomóc specjalistyczny masaż wykonany przez doświadczonego osteopatę lub fizjoterapeutę, bo trzeba wiedzieć, z jaką siłą należy uciskać napiętą tkankę, i jak ją stymulować. Co innego profilaktyka.

ZOBACZ TEŻ: Jak zadbać o powięź?

5. Rolowanie i rozluźnianie powięzi

Dla prawidłowego funkcjonowania powięzi ważna jest prawidłowa postawa ciała, regularna aktywność fizyczna, picie odpowiedniej ilości wody, dieta bogata w warzywa i dobre tłuszcze, a także terapie manualne. Rozciąganie powięzi, rolowanie i masaż to najlepszy sposób na zapobieganie dolegliwościom bólowym, które pojawiają się zwykle wraz z wiekiem. I nie chodzi tutaj o rozciąganie pojedynczych kończyn czy mięśni, ale o holistyczne podejście do własnego ciała, dbanie o elastyczność i ukrwienie tkanek. Jak to zrobić? Zobacz, jak to robić na naszym wideo.